ASUNCIÓN/GINEBRA (14 jasypa 2022) Agrotóxico jeporueterei ha hekope’ỹ Paraguáipe, ombyaiveva ko tetãpe ha tapicha rekove ha hekoresãi, péicha he’i ko árape Mba`ehechakuaahára ONU-pegua.
“Paraguáipe noñembohekói pesticida-kuéra jeporu léipe oñemboguapýva. Ko`ã mba`e ogueru hendive opaichagua tekojejopy ha techagui yvypóra derecho reheguáre, hetaiterei tapicha oikovéva pytu ñembyaipyrépe”, he’i karai Marcos Orellana, ONU-pegua Mba`ehechakuaahára umi yvytu pytu ñembyaipyre ha yvypóra derécho rehe, ou rire Paraguáipe.
Ohechaukakuévo ijesarekopyre oikundaha rire umi tekoháre, Orellana he’i oĩramo jepe Cooperativa oñeha’ãva omomba’apo yvy hekopete, upe modelo de producción agroindustrial oñemboguatáva Estado (Tetã) guive ohekojopyjo’a tavayguakuérape ojeporuvaieterei rupi opaichagua pesticida vai ojepoíva yvate ha yvýguio.
Mba’erechakuaahára ohechakuaa avei umi ypykuéra ha táva okaraygua ojehekojopyha oĩ rupi monocultivo ha ambue ñemitỹ oiporu vaíva agrotóxico poguýpe. “Umi tapicha ohapejokoséva hekohapegua contaminación heta jey Ministerio Público ohekojopyve chupekuéra”, he’i Orellana.
“Oĩ heta yvy noĩrĩ yvypóra poguýpe, ha upévare oñemboyke hetaiterei tavaygua, tekojoja’ỹ ombyaivéntema tekoha”, he’i.
Hembiapo pahápe, Karai Orellana he’i Estado-pe, ojejapova’erãha pya’eterei he`iva dictamen-pe Comité de Derechos Humanos oñemboguapyva’ekue, umi kaso Campo Agua’ẽ ha Colonia Yerutí-pegua, ha mo`añetejey Acuerdo de Escazú derecho tekoha rehegua.
“Estado rembiapo tee hína omombareteva’erã tekoha pytu potĩ hesãiva ha oñangarekova’erã tekoaty rehe ani umi pesticida-kuéra ojeporuvaieterei Paraguái retãpýre” he’i Mba’ehechakuaahára oúva upeva’erãinte.
Orellana avei he`i comunidad internacional-pe ojehapejokova’erãha mba’e ñehepyme’ẽ ñemíva, pesticida ndojekuaáiva mba’e mba’épa oguereko ijapopyrépe, ojeporu’ỹva tetã ojejapohaguépe.
Oñembyaty Kuri tetã remimoĩmbygua sambyhyharakuéra ndive, tapicha omanóva ha hasyva’ekue rogaygua ndive, sociedad civil moakãhára ndive, sector privado ha ONU-pegua aty ndive. Orellana og̃uahẽkuri avei ypykuéra rekoha ha táva okarayguáre, taha’e Presidente Hayes, Alto Paraná, Canindeyú, San Pedro ha Guairá tavusu.
Mba’ehechakuaahára omyasãita kuatyahaipyre ha’etéva Yvypóra Derécho Atýpe ág̃a jasyporundy, ary 2023-pe. Upe kuatiahaipyre oguerekóta avei ambue mba’e oñe’ẽva tekoha potĩ reko ñemboguatáre ha mba’erembyre ha mba’eky’ary ñemohenda rehe, ha avei oñemboguatávo ñoñe’eme’ẽ tekoha potĩ rehegua umi químico industrial ha mercurio reheguáre, tetã ambue rehe oñemboguatáva.
PAHA
Tembikuaajára Marcos A. Orellana, ha’e hína Mba’ehechakuaahára ohechaukáva mba’e mba’épa oguerukuaa yvypóra deréchope, ñemboguata ha ñemboykekuaáva hekopete mba’erembyre ha mba’eky’ary oporombyaikuaáva rehegua.
Umi Mba’ehechakuaahára hína umi ojeheróva Procedimientos Especiales oĩva Yvypóra Derécho Aty ryepýpe. Umi Procedimientos Especiales, ha’e hína Aty tuichavéva Mba’ehechakuaahára isãsóva apytépe oĩva yvypóra derécho oĩva ONU rembiapópe, ha téra oñemomba’eguasuvéva ojeiporúva opaichagua tembikuaareka isãsóva ha ojesarekóva Aty rehe, omba’apóva umi mba’e hekoteéva ikatúva ojehu peteĩ tetãme terã oimeraẽmba’e hendapegua’ỹ ikatúva ojehu yvy apére. Umi iñaranduvéva Procedimientos Especiales-pe omba’apo hína jehepyme’ẽ’ỹ rehe, ndaha’éi ONU-pegua mba’apohára. Noirĩ hikuái mavave tetã térã aty poguýpe ha omba’apo ijeheguieténte.
Derechos Humanos ONU, Tetã kuatia rogue – Paraguay
Ikatu eñemomaranduve téra emba’ejerure marandu ñemyasãihame, eñemongetakuaa pytyvohápave OACDH-pegua ndive Sonia Cuesta (+41-79-752-0481, [email protected])
Marandu myasãiha oikuaaséva ambue Mba’ehechakuaaha isãsopyréva ONU-gui eñemongetakuaa Renato Rosario De Souza ([email protected]) o Dharisha Indraguptha ([email protected]).
Ehapereka Marandu Mba’ehechakuaahára derécho humano isãsopyréva ONU-gui rehegua Twitter @UN_SPExperts.
Ndepy’apýpa yvy ape ñande rekoha.
Upéicharamo eykeko ambuéva derécho ko ára guive.
#Standup4humanrights
Eike ha ehecha ñanduti rogue ápe: http://www.standup4humanrights.org
